فهرست

طالع‌سيز شاعر (بيوگرافي)/ 
فاجعه‌لر ياشامي/
هر آرديمدا مزاريم وار/
غدير بايرامي/ 
شيخ الاسلام/ 
آذربايجان سرودو/30
آذربايجان ائل‌مارشي/32
عزيز وطنيم آذربايجانا/35
من آغلارام، گولر او/37
وار/39
يارانميشام/41
من کيمم؟/43
آلوولو، اودلو شاعرم/45
اورمو/47
آچيق مکتوب/50
وطن/52
گؤرونو/53
شهيد آناسي/55
تزه حيات ایستَرم/57
آزادليق- اسارت/60
آچيلدي سحر/62
وطن سربازلارينا/64
آل گونش/66
گله‌جه‌ييميز پارلاق‌دير/68
گئتمه‌سين/70
آي وطنداش‌لاريميز/73
عصيان/74
لعنت/77
وطنه خطاب/79
گونش/81
وطن اوغلو/83
قهرمان/85
سعادت مژده‌سي/88
جلادلارا باش ايَمه‌ريک/91
وار اولسون/93
وطنيم/95
آزاد قادين/98
شاعر دوستوما/101
بايرام اوچون/103
ممکلتيميزين ناموسلو قيزلارينا/105
مشروطه بايرامي/109
حق/113
فاشيست/115
دؤشومه بير اولدوز تاخارسان/120
بيرليک/122
عفو ائدين/125
آذريستان اوردوسو/127
من نه دئييرم؟/129
خزر/131
کارگره/134
بشر/136
انتقام/138
آنامين ايتگين مزارينا/140
دوغما يوردوم اولان گؤزل تبريزه/142
سئوگيلي دوستوم/145
هيتلره/148
حقيقت/151
ملّت منه وکالت وئرسه/154
خيانت/157
ارک قالاسينا/160
حورمتلي دوستوم اردشيره/162
گئتدي/164
اؤلومه/165
عالم باخديقجا/167
آتانين دؤيوشچويه نصيحتي/169
گئتمه/172
آغلارام/174
قالاجاق/176
بير دوستوما/178
دلبر/179
ائدر/181
دوستوم/182
رسم‌دير بولبول گرک/184
بولبول باهاردا کئچسه/186
اولسون/188
آغلار/190
سئوگيلي دوستوم/193
يوردوم/196
اوچ ايل قاباق/198
قطعه/201
گؤزل اوردو/202
ظلم و اسارته/204
وطن يولوندا/206
بير شَهَر وار/208
تاريخ/210
مظلوم/212
عزيز وطنيم آذرستانا /213
اؤلوم شرفلي‌دير/217
اسير يارانميش انسان/219
مشروطه قهرمانلارينا خطاب/221
قيزيل باکي/224
گلميشم/228
اقراء باسم ربک الذي خلق/230
هجوم/233
يا ايها المسلمين/235
بؤيوک اؤنجول/237
قوشون/239
يئتيشمز/242
سلام/244
گؤزل دريا/246
کؤنلوم/250
وحدته دعوت/251
حضرت عيسي قارشي‌سيندا/254
مني/256
اولماز/257
اؤلوم/260
سعادتلي ياشاييش/262
اؤز عکسيمه/264
قوققولوقوو/265
ديلنچي بير قادينا/267
گلسين/269
کارگر/272
گتيردي/273
اؤلکه‌ميزين غيرتلي اکينچي‌لرينه/275
تهران/278
ائله‌ين/282
من نه‌جور گليم؟/284
وطن/286
وطن حسرتي/288
يئري/291
باجي سوراغيندا/294
شيروان گؤزه‌لي/296
اله دوشمز/298
قوربان بايرامي/299
رمضان هديه‌سي/302
گلميشم/306
وطنيميزين کشيش‌لري/309
سلام اولسون/ 312
يازيم/314
منم/319
من کيمم؟/320
شاه قاچير آاا !!!!/324
حسن نزيهه اوچون جواب/327
ساعده خطاب/331
«مرد امروز» روزنامه سينه/334
لعنت سنه سيد ضياء/337
هيتلرين سون فريادي/342
خانه‌سيني خراب ائديب/346
لهستان مرتجعي «وئرنـئر»ه خطاب/349
بؤرکو يئنه دَييشميسن/351
يالانچي/354
فينلي‌لرين/357
جير قاپي تک/360
ياندي قلبيم/363
آخيرده لاپ پشمانلاديم/366
غلط ائتديم/368
تبعيض/371
بير ايشسيزين ديليندن/374
باشلاگيلن، وخت کئچيرآاا/377
غم و درده دچار اولدوم/380
لعنت، آ کيشي/383
رؤيانين تعبيري/386
بالاجا فئلييون/389
الامان/392
ملّت ده راضي گئتدي، تيمسار دا راضي قالدي/395
شاطير تاغي/397
اره/400
مجلس عيش/402
قوماش شرکتي/404
دي آلان، آذر آلان/406
ملّت آييلدانلارا باخ!/409
قويما چيغيرسين/412
هيتلرين بيتدن شکايتي/415
«براوچوخ» دَده‌‌مي يانديريب عالمده منيم/418
قويما قاچير/422
چوبوق/425
يازماگيلن ده!/427
آذربايجان قهرماني/434
نمايشنامه/461
جاهد يالچين و سيد ضيا /473
آتا و اوغول/476
آچيقلامالار/480
منابع، توضيحات اساسي و اختلاف نسخ/481

XX عصر آذربایجان ادبیاتیندا اؤزونه خاص یئری اولان، لاکین چوخ  تأسف‌لر اولسون کی، توتالیتار سووئت قورولوشو و پهلوی رژیمی‌نین سرت قاداغا‌لاری اوزوندن اؤیرنیلمه‌سینه، اثرلری‌نین چاپینا قاداغا‌لار قویولان، دؤرد جیلدلیک گونئی ادبیاتی آنتولو‍ژيسینه آدی بئله سالینمایان باشی بلا‌لی، تپه‌دن دیرناغاجان ملی-مذهبي روحلو شاعـر و آزادلیق تشنه‌سی اولان محمد بی­ریا آذربایجاندا 1930-1940-جی ایللرده گئنیشلنمکده اولان مجادله‌‌نین تأثیری ایله یئتیشن قدرت‌لی قلم صاحب‌لریندن‌دیر.

آذربایجاندا 1979-جو ایل ایران اسلام انقلابینا قدر آدی‌نین چکیلمه‌سی ده یاساق اولونان، سووئت‌لر اتفاقیندا ایسه 1947-جی ایلدن بو یانا عمرونون ایگیرمی ایلدن چوخونو حبس‌خانا‌لاردا کئچیرن محمد بی­ریانین بیوقرافیسی باره‌ده ایلک و بیر قدر گئنیش معلوماتا «شاعـرلر مجلسی» مجموعه‌سی‌نین 1945-جی ایلده چیخان 3-4-جو نمره‌لرینده راست گلیریک. مجموعه بو بوراخیلیشیندا محمد بی­ریانین اون اوچ شعرینی چاپ ائتمکله یاناشی، بیوقرافیسینه ده یئر آییرمیش، شاعـرین 1945-جی ایله قدرکی حیات یولو و اثرلری باره‌ده مختصر  معلومات وئرمیشدیر. مجموعه‌دکی معلوماتدا اوخویوروق: «معاصر آذربایجان ادبیاتیندا مبارز شاعـر کیمی تانینمیش حاجی غلام اوغلو محمد بی­ریا 1918-جی ایلده تبریز شهرینده دونیایا گلمیش‌دیر». بو معلومات، یعنی غلام ممدلی‌نین گؤستردیگی تاریخ محمد بی­ریا ایله باغلی سندلرین هئچ بیرینده تصدیق‌لنمیر و بلکه ده بو تاریخ بیر مطبعه خطاسی دا اولا بیلر. «شاعـرلر مجموعه‌سی»نده­کی تاریخ استثنا اولماقلا، بیزه معلوم اولان سند و ماتئریال‌لارین هامی‌سیندا  بی­ریانین دوغوم تاریخی 1914-جو ایل کیمی گؤستریلمیش‌دیر. معلوم سندلرین هامی‌سینی بیر طرفه قویساق، هئچ شوبهه‌سیز کی، بی­ریانین اؤز قلمی ایله یازدیغی عریضه‌ده گؤستردیگی دوغوم تاریخینه اینانماماغا حاققیمیز یوخدور. 1954-جو ایلین 14  یولوندا SSRİ -نین او واختکی رهبرلریندن بیری اولان گ. م. مالئنکووا عنوانلانمیش عریضه‌دن اوخویوروق: «من 1914-جو ایلده تبریزده آنا‌دان اولموشام».  بی­ریانین 1944-جو ایلده باکیدا چاپ اولونموش «اورک سؤزو» کـتابینا اؤن سؤز یازان محمد سعيد اوردوبادی شاعـرین دوغوم تاریخی باره‌ده بیر سؤز دئمه‌سه ده، نه واخت یارادیجیلیغا باشلاماسی باره‌ده آشاغیداکی‌لاری قـید ائتمیش‌دیر: «بی­ریا 1930-جو ایلدن یازماغا باشلامیش‌دیر. اول‌لرده اونون آذربایجان و فارس دیلینده اولان شعرلری ان چوخ غزللردن و مضمونو معیشت‌دن آلینمیش خیردا هجو‌لردن عبارت ایدی»

بیز بی­ریانین 1914-جو ایلده تبریزده آنا‌دان اولدوغونو قبول ائدیریک. بس اونون اوشاقلیق و گنج‌لیک ایللری هارادا کئچمیش، او، هارادا تحصیل آلمیش و جاوانلیغیندا هانسی ایشلرله مشغول اولموشدور؟ الده اولان فاکت‌لار و یازیلان‌لار ضدیت‌لی‌دیر. 12 آوقوست 1948-جی ایلده یازیلمیش بیر استنتاق پرونده­سينده محمد بی­ریانین ایستینتاق شعبه‌سی‌نین مدیری پادارووا وئردیگی جوابدان اوخویوروق: «ایلک دفعه سووئت اتفاقینا اوشاقکن  آتام، آنام و حاضردا تبریزده یاشایان قارداشیم مهدی ایله 1920-جی ایلده گلمیشم. بیر ایل سونرا عائله‌لیکله خراسانا (ایرانا) قاییتدیق و 1923-جو ایله­دک اورادا قالدیق. سونرا آنامین خسته‌لیگی ایله علاقه‌دار عائله‌میز یئنی‌دن 1923-جو ایلده باکییا قاییتدی و بورادا مسکونلاشدی. 1929-جو ایلده من باکی‌داکی 37 ن-لی 7-ایللیک مکتبی بیتیردیم. ایل یاریم نفت ماشین قاییرما تکنیک بوروسوندا اوخودوم. 1931-جی ایلده آنامین وفاتی  و عائله وضعیتیمیزین چتینلشمه‌سی ایله علاقه‌دار اولا‌راق تبریزه قاییتدیق… تبریزده من تحصیلیمی داوام ائتدیریردیم، عینی زاماندا آتاما کمک ائدیردیم. ایکی ایلدن سونرا تحصیلیمی باشا ووروب تبریزده نشر اولونان «شاهین»  قزئتی يازارلار هئيتي کیمی ایشه گؤتورولدوم».

1934–جو ایلده تبریزده بلدیه اداره‌سینده خدمته گیرن بی­ریا بورادا ایشلرکن راست گلدیگی حق‌سیزلیك‌لره قارشی چیخیر، حق سؤزو دئمک‌دن چکینمزمیش. بیر دفعه او اداره رئیسی جهانگیری­یه شعرله مراجعت ائد‌رک یازمیشدی:

روحوموز روز ازلده مطلقاً آزاد ایکن،

باغلانیب زنجیر ظلمه دایما فریاد ائدر.

حبس اولونموشدور جمله استبداد ایچره جانیمیز،

گؤزله­ییر گؤرسون نه واخت خالِـق اونو آزاد ائدر.

ائتسه قانون بشر پامال اگر افکاریمی،

قیدی یوخ اصلا، حقیقت حقّه استمداد ائدر.

محمد بی­ریا 1939-جو ایله كيمي -ایران اوردوسوندا حربی خـدمته چاغیریلانا قدر-  تبریز بلدیه‌سینده قیدیاتچی وظیفه‌سینده چالیشیر. اوردودا خـدمت ائتدیگی واختلاردا ضابیط‌لرین عسگرلرله قابا داورانیشینی گؤرن محمد بی­ریا:

شاللاغا بیر باخ، من اؤلوم، شاللاغا،

حاضر اولوب‌لار بیزی اؤلدورمه‌یه،

مصراع­‌لاری ایله باشلایان بیر شعر یازیر. بو شعر عسگرلر آراسیندا ماهنی کیمی اوخونا‌راق دیللر ازبری اولور. فرمانده­لر شاعـرین عسگرلر آراسیندا قالماسینی زیانلی حساب ائده‌رک اونون یئرینی حربی حیصه‌دکی کئچید منطقه‌سینه دَییشیرلر کی، بی­ریا ایله عسگرلرین بیرباشا اونسیّتی اولماسین. لاکین عسگرلر یئنه ده آختاریب بی­ریانی تاپیر، یازدیغی شعر و ماهنی‌لاری آلا‌راق سئوه-سئوه اوخویورلار.

تبریزدکی 27-جی آلایین 3-جو بؤلمه­سينده سیراوی عسگر کیمی خـدمت ائدن محمد بی­ریا اوردودان ترخیص اولوندوقدان سونرا تبریزدکی سو اداره‌سینده کاتیب وظیفه‌سینده امک فعالیتینی داوام ائتدیریر. بیر مدت‌دن سونرا او، ایش یئرینی دَییشه‌رک تبریز-تهران دمیر یولوندا حسابلاییجی وظیفه‌سینده چالیشیر.

1941-جی ایلین اوکتیابریندا قوزئی­دن سووئت اوردوسو سیرا‌لاریندا تبریزه گئدن ضیا‌لی‌لار «وطن یولوندا» قزئتینی نشر ائتمه‌یه باشلادیقدا، محمد بی­ریا دا اؤز آلوو‌لو شعرلری ایله قزئتین ایشینده فعال  اشتراک ائدیر. همین ایللرده او، اثرلرینی عینی زاماندا تهراندا چیخان «مردم»، «ظفر»، «دماوند»، «شعله­ور»، رشتده چاپ اولونان «سپیدرود»، تبریزده نشره باشلایان «آذربایجان» و «خاور نو» قزئت‌لرینده ده نشر ائتدیریر.

شاعـر 40-جی ایللرده گئنیشلنمکده اولان آزادلیق حرکاتینا قوشولور، اونون آزادلیغی و ملی بیرلیگی تبلیغ ائدن شعرلری کوچه و میدانلاردا گئنیش کوتله‌لر  طرفیندن نغمه کیمی اوخونور. 1941-جی ایلین سونلاریندا سووئت حکومتی‌نین دعوتی ایله بیر قروپ ضیا‌لی ایله بیرگه باکی­یا گلن و اون بئش گون باکیدا اولان محمد بی­ریا ایرانا قاییداندان سونرا تعقیب‌لرله قارشیلاشیر و اؤزونون یازدیغی کیمی آذربایجان  SSRداخـلی ایشلر ناظری‌نین معاوینی آتاکیشی­يئوین یاردیمی ایله باکی­یا قاچماغا موفق اولور.  او، 1943-جو ایلین یانوارینا قدر باکی­دا یاشاییر، بو مدتده آذربایجان یازیچیلار اتفاقیندا و آذربایجان رادیو کمیته‌سینده ایشله­ییر. سیاسی سیغینا‌جاق ایسته­یی ایله باکییا گلن محمد بیریا 1943-جو ایلین یانواریندا تبریزه قاییتماغا مجبور اولور و قاییدیشینین سببینی بئله آچیقلاییر: «بیر دفعه منی آذربایجان  SSR DIN-ه چاغیریب دین خطی ایله چالیشماغی تکلیف ائتدیلر. من راضیلیق وئرمه­دیم. لاکین زور ایشلتمکله من‌دن راضیلیق باره‌ده التزام آلدیلار. ائرته‌سی گون من ایران کونسوللوغونا گئدیب وطنه دؤنمکده منه کمک ائتمه‌لرینی خاهیش ائتدیم. کونسوللوغون کمکی ایله یئنی‌دن ایرانا کئچمه‌یه نایل اولدوم.»

تبریزه قاییتدیقدان سونرا، اوردا گئنیشلنمکده اولان آنتی‌فاشیت و آنتی‌امپریالیست حرکاتینین رهبرلریندن بیرینه چئوریلیر. 1943-جو ایلدن 1945-جی ایله قدر فعالیت گؤسترن «ادبیات صحیفه‌سی» آدلی قزئت چیخارماغا باشلاییر.  محمد بیریا همین ایللرده «چتیربازلار»، «روزنامه اداره‌سینده»، «استالینگراد»، «ارباب و اکینچی» کیمی کیچیک پیئس‌لر یازا‌راق تاماشایا قویدورور.

محمد بیریا 1943-جو ایلده ایران آذربایجانی همکارلار  اتفاقینین صدری وظیفه‌سینه سئچیلیر و 1945-جی ایلده پاریس­ده کئچیریلمیش عموم­دونیا همکارلار اتفافی کنگره­سینده ائلچی کیمی اشتراک ائدیر. او، 1945-جی ایلین اوکتیابریندا کئچیریلن آذربایجان دموکرات فرقه‌سی‌نین بیرینجی قورولتاییندا ملي كميته­نين اصلي و بوروسونون عضوو سئچیلیر. 1945-جی ایلین دکابریندا آذربایجان ملی مجلسی‌نین تبریز سئچکی دایره‌سی اوزره وكيلي سئچیلن محمد بی­ریا حکومت دؤورونده معارف ناظری کیمی حکومتین ترکیبینه داخـل ائدیلیر. 1946-جی ایلین دکابریندا محمد رضا شاهین خارجده­کی هاوادارلارینین کمکی ایله قان ایچینده بوغدوردوغو حکومتین باسیلدیغیندان سونرا  حزبين بیر چوخ رهبرلری سووئت­لر بيرليگينه کؤچور، محمد بی­ریا ایسه  ملي كميته­نين قراری ایله آذربایجان دموکرات پارتیاسینین  1-نجی  کاتیبی کیمی تبریزده قالیب فعالیتینی داوام ائتدیریر.

1947-جی ایلین مارتیندا دموکراتیک حرکاتین داغیلماسیندان سونرا تبریزده قالیب گیزلی شکیلده فعالیت گؤسترن بیر چوخ سلاحداشلاری کیمی محمد بی­ریا دا SSRی کونسوللوغو امکداش‌لارینین کمکی ایله باکی­یا قاچیریلیر. 1947-جی ایلده باکی­دا ADF-نین مرکزی کمیته‌سی برپا اولونور و بی­ریا MK -نین عضوو و تبلیغات شعبه‌سی‌نین مدیری سئچیلیر. 1947-جی ایلین سونلاریندا  بی­ریا تزه‌دن ایران پاسپورتو آلماق، تبریزه، عایله‌سی‌نین یانینا قاییتماق قرارینا گلیر. دکابرین 9-وندا او، بو باره‌ده MK-نین ایکی عضوونه- پادگانا و غلام یحیي­یا فـکرینی بیلدیریر. اونلار اونو فـکریندن داشیندیرماق ایسته­ییر، لاکین بی­ریانین فـکریندن دؤنمه­یه­جه­یینی قت ائتدیک‌دن سونرا بو باره‌ده آذربایجان دولت تهلوکه­سیزلیک کمیته‌سینه معلومات وئریرلر. بیر نئچه گونلوک ایزلمه‌دن سونرا او زامان‌لار آذربایجان SSR KP MK -نین بیرینجی کاتیبی وظیفه‌سینده چالیشان م.ج. باغیرووون گؤستریشی ایله دکابرین 28-ده بیریا گیزلیجه آرا‌دان گؤتورولور.

بی­ریا اوچون جنایت ایشی آچیلیر و او، 10 آوقوست 1948-جی ایلده آذربایجان SSR جنایت مجله­سی‌نین 68-جی مادده‌سی‌نین 1 حصه‌سینده گؤستریلمیش جنایت عملینی تؤرتمکده شوبهه‌لی بیلینه‌رک حبس اولونور. 27 نویابر 1948-جی ایلده جنایت مجله‌سی‌نین 61-1 و 156-جی ماده­لریله تقصیرکار حساب اولونان شاعـر 10 ایل مدتینه آزادلیقدان محروم ائدیلیر، جزاسینی چکمک اوچون SSRİ DİN -این 4 ن-لی خصوصی دوشرگه‌سینه گؤندریلیر. 13 آوقوست 1954-جو ایل تاریخدن ایسه او، کاراقاندا شهر 415 ن-لی اصلاح امک دوشرگه‌سینده جزا چکمه‌لی اولور.

9  ایل روسیانین بوزلو-شاختا‌لی حبس دوشرگه‌لرینده ساخلاندیقدان سونرا 30 آوقوست 1956-جی ایلده بی­ریا برائت قازانیر و اونون حاقققیندا بئله بیر قرار قبول ائدیلیر: «باقرزاده، بی­ریا محمد غلام اوغلو باره‌دهDTN – SSRی یانیندا خصوصی ییغینجاغین 27 نویابر 1948-جی ایل قراری لغو ائدیلسین، ترکیبینده جنایت ترکیبی اولمادیغینا گؤره ایشه ختام وئریلسین و دوستاق آزاد ائدیلسین».

1956-جی ایلده بی­ریا باکی­یا قاییدا بیلیر، زندان حیاتی، اونا ناحاققدان وئریلن اشكنجه‌لر باره‌ده آجی-آجی گیلئی‌لنیر. چوخ کئچمیر کی، گویا، حکومت علیهینه تبلیغات آپاردیغی اوچون یئنی‌دن حبس اولونور و عمرونون 10 ایلینی ده مختلف شهرلرین حبس‌خانا‌لاریندا چوروتمه‌لی اولور. 10 ایللیک تورمه حیاتیندان سونرا باکی­یا قاییدان بیریا تبریزه –تک اوغلو فاییق و حیات یولداشی حمیده خانیمین یانینا گئتمک ایسته­ییر. باکی­دا ویزا آلماق ممکون اولمور. ویزا آلماق اومیدیله موسکووا یوللانیر و بورادا «سوئت پولیسینی تحقیر ائتدیگینه گؤره 2 ایل مدتینه آزادلیق‌دان مهروم اولونا‌راق تامبوو ویلایتینه گؤندریلیر.» تهلوکه‌سیزلیک اورقان‌لاری حبس مدتی بیتدیک‌دن سونرا آذربایجانا قاییدان محمد بی­ریانین باکیدا یاشاماغینا اجازه وئرمیر و او، شاماخی­یا سورگون ائدیلیر.  اوچ ایلدن سونرا باکی­یا قاییدا بیلن شاعـر، انقلابچی، ناظـر و ان باشلیجاسی وطنینی و ملتینی جانین‌دان آرتیق سئون بیر ضیا‌لی باکی قبریستان‌لیق‌لاریندا موللا‌لیق ائتمکله گون کئچیریر. مغرور و داو‌طلب بیر شخص اولدوغوندان او، هئچ کسین یاردیمینی قبول ائتمیر و تبریزه قاییتماق آرزوسو ایله یاشاییر.

ایران اسلام انقلابی (1979) شاعـرین وطنه قاییدیشی اوچون امکان یارا‌دیر. بی­ریا 33 ایللیک آغیر عزابلاردان سونرا 1980-جی ایل سئنتیابرین 29-دا تبریزه قاییدا بیلیر، لاکین حسرتینده اولدوغو حیات یولداشی و یگانه اوغلو ایله گؤروشمک اونا قسمت اولمور. او، حیات‌دان الی اوزولموش حالدا تمامیله سارسیلیر، سووئت‌لر اتفاقیندا اوزلشدیکلری آزمیش کیمی، وط‌نینده بونلاردان دا بئتریله اوزلشمه‌لی اولور. شاهچي­لار شاعـری محو ائتمک قرارینا گلیرلر. «شاه حکومتي علیهینه شعرلر یازیر، سؤز دانیشیر،»- دئیه بهانه ایله حبس اولونور و 1985-جی ایلده حبسخانادا اؤلور. بئله‌جه، اوغورسوز طالعلی شاعـرین عؤمرو سونا چاتیر.

آزاد قادین

کئچمیشده سن اسیر ایدین، ای دلربا قادین،
هر آن گلیردی باشینا مین ماجرا، قادین!

دؤرد دیوارین ایچینده سارالمیشدی گول اوزون،
سایسیز بلایا اولموش ایدین مبتلا، قادین!

محکوم ایدین، دانیشماغا حقّین یوخ ایدی هئچ،
تسلیم اولوب قضایا وئرردین رضا، قادین!
بیچاره، عصرلر بویو ائولرده آغلادین،
سؤیله‌دیلر تمیز آدینا افترا، قادین!

بیلمزدین علم و فضل و کما‌ل ادب نه‌دیر،
نوروندان اولماییردی منّـور فضا، قادین!

بیردن-بیره دَییشدی زمان، دؤندو روزگار،
خاین‌لره وئریلدی جهاندا جزا، قادین!

چیخدین او ظلمدن، اؤزونو ائیله‌دین خلاص،
نفرتله کئچمیشه باخیب اولدون جدا، قادین!

آفاقی پارلا‌دیر بو گون او چهره‌ن، ای ملک،
سانکی گونش آلیر یئر اوزوندن ضیا، قادین!

آزاد اوخو، چالیش، دولان، عالمده شاد یاشا،
ایندی سنین‌دی حکمت و فکر و دوها، قادین!

دونیادا علم و تئکنیکا‌دیر مبدأ حیات،
هر درده معرفت اولا‌جاق‌دیر شفا، قادین!

بوندان قاباق اؤلموش آنالار دیریلسه‌لر،
من ثابت ائیله‌رم کی، دئییل بیوفا قادین.

گل پاک اورکله جبهه‌ده دوشمنله چارپیشاق،
صاف قلبینه، عقیده‌نه جانیم فدا، قادین!

قاچ-قاچ فنا‌لیغی دوغوران مکر و حیله‌دن،
شفاف بولور کیمی فقط اول بیریا، قادین!